การเป็นสามีภริยากันนั้น ต่างฝ่ายต่างมีหน้าที่ช่วยเหลืออุปการะเลี้ยงดูซึ่งกันและกัน และยังมีปัจจัยสำคัญของการดำรงชีวิตคู่ให้อยู่อย่างผาสุกได้ นั่นก็คือความซื่อสัตย์ต่อกัน ดังนั้น ไม่ว่าสามีหรือภริยาหากไม่ซื่อสัตย์ต่อคู่สมรสของตนเอง จึงจำเป็นต้องใช้กฎหมายคุ้มครองและเยียวยาคู่สมรส ทั้งยังใช้สิทธิทางศาลในการฟ้องหย่าขาดจากการเป็นสามีภริยากันหรือฟ้องเรียกค่าทดแทนจากสามีหรือภริยาที่กระทำการคบชู้หรือชู้ได้
กฎหมายที่เกี่ยวข้อง
มาตรา ๑๕๒๓ เมื่อศาลพิพากษาให้หย่ากันเพราะเหตุตามมาตรา ๑๕๑๖(๑) ภริยาหรือสามีมีสิทธิได้รับค่าทดแทน จากสามีหรือภริยาและจากหญิงอื่นหรือชู้ แล้วแต่กรณี
สามีจะเรียกค่าทดแทนจากผู้ซึ่งล่วงเกินภริยาไปในทำนองชู้สาวก็ได้ และภริยาจะเรียกค่าทดแทนจากหญิงอื่นที่แสดงตนโดยเปิดเผยเพื่อแสดงว่าตนมีความสัมพันธ์กับสามีในทำนองชู้สาวก็ได้
ถ้าสามีหรือภริยายินยอมหรือรู้เห็นเป็นใจให้อีกฝ่ายหนึ่งกระทำการตามมาตรา ๑๕๑๖(๑) หรือให้ผู้อื่นกระทำการตามวรรคสอง สามีหรือภริยานั้นจะเรียกค่าทดแทนไม่ได้
คำอธิบาย
ตามมาตรา ๑๕๒๓ วรรคแรก เป็นการเรียกค่าทดแทนจากคู่สมรสอีกฝ่ายหนึ่งหรือเนื่องมาจากเหตุฟ้องหย่าตามมาตรา ๑๕๑๖(๑) คือ กล่าวคือ กรณีสามีอุปการะเลี้ยงดูหรือยกย่องหญิงอื่นฉันภริยา หรือภริยามีชู้ กรณีนี้เรียกค่าทดแทนได้จากทั้งคู่สมรสอีกฝ่ายและจากหญิงอื่นหรือจากชู้ แต่ต้องมีคำพิพากษาให้หย่ากันก่อน กล่าวคือต้องฟ้องหย่าด้วยนั่นเอง
ตัวอย่างคำพิพากษาฎีกา
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๓๑๒๐/๒๕๓๐
ค่าทดแทนตาม ๑๕๒๓ วรรคแรก จะมีได้ต่อเมื่อ ศาลพิพากษาให้หย่ากัน เพราะเหตุที่สามีอุปการะเลี้ยงดูหรือยกย่องหญิงอื่นฉันภริยาหรือภริยา มีชู้ตามมาตรา ๑๕๑๖(๑) เท่านั้น ฉะนั้น เมื่อโจทก์และจำเลยจดทะเบียนหย่ากันโดยชอบด้วย กฎหมายแล้ว โจทก์จึงไม่มีสิทธิฟ้องหย่าและเรียกค่าทดแทนจากจำเลยที่อุปการะเลี้ยงดูและ ยกย่องหญิงอื่นฉันภริยาได้
กรณีสามีเรียกค่าทดแทน
การที่สามีจะเรียกค่าทดแทนจากภริยาและจากชายอื่นหรือชายชู้ สามีต้องฟ้องหย่าภริยาที่ยกย่องชายอื่นฉันสามี หรือภริยามีชู้ หรือภริยาร่วมประเวณีกับชายอื่นเป็นอาจิณและฟ้องเรียกค่าทดแทนจากภริยาและค่าทดแทนจากชายชู้ เมื่อศาลพิพากษาหย่าขาดจากกัน สามีจึงจะมีสิทธิได้รับค่าทดแทนจากภริยาหรือชายชู้ หากสามีไม่ประสงค์จะหย่าขาดจากภริยา จะฟ้องแต่เรียกค่าทดแทนจากภริยาหรือชายชู้ไม่ได้
ตัวอย่างคำพิพากษาฎีกา
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๖๘๐๔/๒๕๕๘
ชายชู้หรือชายที่ล่วงเกินภริยาในทำนองชู้สาวจะต้องทราบว่าหญิงมีสามีแล้วแต่ยังจงใจละเมิดสิทธิสามีด้วยการเป็นชู้ กำหนดค่าทดแทนให้ชายชู้ชำระให้สามี ๕๐๐,๐๐๐ บาท
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๒๕๔๐/๒๕๖๑
สิทธิของสามีที่จะฟ้องเรียกค่าทดแทน จากผู้ล่วงเกินภริยาในทำนองชู้สาวมีขึ้นตั้งแต่ยังไม่มีการหย่า แม้ภายหลังหย่ากันแล้วสามีก็ มีสิทธิเรียกค่าทดแทนได้
กรณีภริยาเรียกค่าทดแทน
ในกรณีที่สามีไปมีภริยาน้อยหรือสามีร่วมประเวณีกับหญิงอื่นเป็นอาจิณ ภริยาต้องฟ้องหย่าสามี อาศัยเหตุสามีมีภริยาน้อย หรือสามีร่วมประเวณีกับหญิงอื่นเป็นอาจิณและฟ้องเรียกค่าทดแทนจากสามีและค่าทดแทนจากภริยาน้อยหรือจากหญิงอื่นที่มาร่วมประเวณีกับสามีเป็นอาจิณ เมื่อศาลพิพากษาให้หย่าขาดจากกัน ภริยาจึงจะมีสิทธิได้รับค่าทดแทนจากสามีและจากภริยาน้อยหรือหญิงอื่น หากภริยาไม่ประสงค์จะหย่าขาดจากสามี จะฟ้องแต่เฉพาะเรียกค่าทดแทนจากสามีและจากภริยาน้อยหรือหญิงอื่นไม่ได้
ตัวอย่างคำพิพากษาฎีกา
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๘๔๔๓/๒๕๕๗
ภริยาหลวงหย่าจากสามีโดยทำสัญญาประนีประนอมยอมความต่อศาลแล้วจึงไม่มีสิทธิเรียกค่าทดแทนจากภริยาน้อยเพราะเหตุที่ภริยาน้อยได้รับการอุปการะเลี้ยงดูยกย่องจากสามี และภริยาหลวงจะขอค่าทดแทนจากภริยาน้อยในเหตุที่ภริยาน้อยแสดงตนโดยเปิดเผยว่ามีความสัมพันธ์กับสามีในคดีนี้ไม่ได้ เพราะไม่ได้บรรยายฟ้องไว้ ไม่มีประเด็นจะสืบข้อเท็จจริงนี้
ฟ้องชู้โดยไม่จำเป็นต้องฟ้องหย่าก่อน
ตามมาตรา ๑๕๒๓ วรรคสอง เป็นการฟ้องเรียกค่าทดแทนจากชู้เท่านั้น กล่าวคือ เป็นกรณีสามีเรียกค่าทดแทนจากผู้ที่ล่วงเกินภริยาไปในทำนองชู้สาว หรือภริยาเรียกค่าทดแทนจากหญิงอื่นที่แสดงตนโดยเปิดเผยเพื่อแสดงว่าตนมีความสัมพันธ์กับสามีในทำนอง ชู้สาวโดยไม่จำต้องฟ้องหย่าก่อน
ตัวอย่างคำพิพากษาฎีกา
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๗๐๗๐/๒๕๕๔
การที่ภริยาเรียกค่าทดแทนจากหญิงอื่น ซึ่งแสดงตนโดยเปิดเผยเพื่อแสดงว่าตนมีความสัมพันธ์กับสามีในทำนองชู้สาวแบ่งเป็น ๒ กรณีคือ กรณีที่เรียกค่าทดแทนโดยมีเงื่อนไขต้องฟ้องหย่าและศาลพิพากษาให้หย่าตาม มาตรา ๑๕๒๓ วรรคหนึ่ง กับกรณีที่เรียกค่าทดแทนโดยไม่มีเงื่อนไขต้องฟ้องหย่าตามมาตรา ๑๕๒๓ วรรคสอง สำหรับคดีนี้โจทก์ฟ้องเรียกค่าทดแทนตามมาตรา ๑๕๒๓ วรรคสอง ดังนั้น โจทก์มีอำนาจฟ้องเรียกค่าทดแทนจากจำเลยโดยไม่ต้องฟ้องหย่าแต่ประการใด
พยานหลักฐานต้องชัดแจ้ง
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๑๐๗๘/๒๕๖๔
ภริยาฟ้องเรียกค่าทดแทนจากหญิงอื่น ที่มีความสัมพันธ์กับสามีในทำนองชู้สาวต้องเป็นฝ่ายมีภาระการพิสูจน์ และศาลต้องรับฟัง พยานหลักฐานของภริยาด้วยความระมัดระวังยิ่งกว่าคดีแพ่งทั่วไป พยานของภริยาที่เป็น แม่บ้านและพนักงานรักษาความปลอดภัยของคอนโดมิเนียมที่อ้างว่าพบเห็นสามีกับหญิงอื่น เดินจับมือโอบเอวกันเหมือนเช่นคู่รัก ภริยาก็ไม่ได้นำแม่บ้านมาเบิกความ ส่วนพนักงาน รักษาความปลอดภัยก็พบเห็นเฉพาะตอนนั่งรถเข้ามา รูปถ่ายที่ภริยาถ่ายภาพสามีกับ หญิงอื่นที่ร้านกาแฟก็มิได้แสดงว่าบุคคลทั้งสองมีความสัมพันธ์ทางชู้สาว ที่สามีเบิกความว่า มีความสัมพันธ์ทางชู้สาวกับหญิงดังกล่าวก็เป็นเรื่องที่สามีอ้างฝ่ายเดียวและหญิงดังกล่าว ก็ปฏิเสธ พยานของภริยาจึงมีข้อโต้แย้งและมีพิรุธไม่มีน้ำหนัก ภริยาจึงไม่มีสิทธิเรียก ค่าทดแทนจากหญิงอื่นนั้น
อายุความในการฟ้องคดี
อายุความในการฟ้องเรียกค่าทดแทนนี้ มาตรา ๑๕๒๙ กำหนดให้ต้องฟ้องคดีภายในกำหนดหนึ่งปีนับแต่วันที่สามีหรือภริยารู้หรือควรรู้การมีชู้หรือรู้ความจริง การร่วมประเวณีเป็นอาจิณ หรือการล่วงเกินภริยาในทำนองชู้สาว การอุปการะเลี้ยงดูหรือยกย่องหญิงอื่นฉันภริยาหรือการแสดงตนโดยเปิดเผยว่ามีความสัมพันธ์กับสามีในทำนองชู้สาว เว้นแต่จะเป็นการกระทำต่อเนื่องตลอดมา
ตัวอย่างคำพิพากษาฎีกา
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๖๘๕๑/๒๕๓๗
แม้โจทก์จะทราบความสัมพันธ์ในทำนอง ชู้สาวของจำเลยกับนาย อ. สามีโจทก์มาตั้งแต่ปลายปี ๒๕๒๙ ก็ตาม แต่คำฟ้องของโจทก์ นั้นเองก็อ้างความสัมพันธ์ของจำเลยกับนาย อ. เกิดขึ้นต่อเนื่องตลอดมาจนถึงวันฟ้อง โดยจำเลยอยู่กินกับนาย อ. ฉันสามีภริยาจนมีบุตร ๑ คน และในชั้นพิจารณาก็ได้ความว่าความสัมพันธ์ของจำเลยกับนาย อ. ในทำนองชู้สาวยังเกิดขึ้นต่อมามิได้หยุดกระทำและสิ้นไปคดีของโจทก์จึงไม่ขาดอายุความตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๕๒๙
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๑๖๒๐/๒๕๓๘
ภริยาน้อยแสดงตนโดยเปิดเผยว่ามีความสัมพันธ์กับสามีในทำนองชู้สาวตลอดมาจนถึงวันฟ้องเป็นเหตุต่อเนื่อง คดีไม่ขาดอายุความ
พยานหลักฐานในการฟ้องร้อง
๑.บุคคลที่เห็นเหตุการณ์การคบชู้หรือการแสดงตนเปิดเผยต่อบุคคลภายนอกแล้วแต่กรณี
๒. ภาพถ่าย ภาพกล้องวงจรปิด ที่แสดงให้เห็นความสัมพันธ์ฉันชู้สาวหรือการล่วงเกินในทำนองชู้สาวอย่างเปิดเผย
๓. ข้อมูลการใช้โทรศัพท์ติดต่อระหว่างกันหรือคลิปเสียงการสนทนา
๔. รายการเคลื่อนไหวทางบัญชีหรือสลิปการโอนเงิน
๕. ข้อความการสนทนทางโทรศัพท์ แอปพลิเคชั่นไลน์ เฟซบุ๊ก แอพพลิเคชั่นหาคู่ Tiktok
๖. หลักฐานการเข้าพักหรือการจองตามสถานที่ต่างๆ
๗. ข้าวของเครื่องใช้เสื้อผ้าของชู้
๘.หลักฐานการซื้อสังหาริมทรัพย์หรืออสังหาริมทรัพย์ฃ
๙.คลิปวีดีโอการมีเพศสัมพันธ์ คลิปชู้สาว